شماره۹۷۰۰۸۹۹ ۹/۴/۱۳۹۸
بسمه تعالی
جناب آقای اکبرپور
رئیس محترم هیأت‌مدیره و مدیرعامل محترم روزنامه رسمی جمهوری اسلامی ایران
با سلام
یک نسخه از رأی هیأت عمومی دیوان عدالت اداری به شماره دادنامه ۹۸۰۹۹۷۰۹۰۵۸۱۰۵۱۲ مورخ ۲۱/۳/۱۳۹ ۸ با موضوع: «ابطال بند ۲ نامه شماره ۴۹۶۹/۲۰۹/۵ـ۲۷/۸/۱۳۹۴ اداره کل منابع انسانی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی» جهت درج در روزنامه رسمی به پیوست ارسال می‌گردد.
مدیرکل هیأت‌عمومی و هیأتهای تخصصی دیوان عدالت اداری ـ مهدی دربین
تاریخ دادنامه: ۲۱/۳/۱۳۹۸ شماره دادنامه: ۵۱۲ شماره پرونده: ۹۷/۸۹۹
مرجع رسیدگی: هیأت‌عمومی دیوان عدالت اداری.
شاکی: آقای صلاح الدین بهزادی
موضوع شکایت و خواسته: ابطال بند ۲ نامه شماره ۴۹۶۹/۲۰۹/۵ ـ ۲۷/۸/۱۳۹۴ اداره کل منابع انسانی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی
گردش کار: شاکی به موجب دادخواستی ابطال بند ۲ نامه شماره ۴۹۶۹/۲۰۹/۵ ـ ۲۷/۸/۱۳۹۴ اداره کل منابع انسانی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی را خواستار شده و در جهت تبیین خواسته اعلام کرده است که:
«ریاست محترم دیوان عدالت اداری
سلام علیکم
احتراماً به پیوست تصویر بخشنامه سرپرست اداره کل منابع انسانی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی به شماره ۴۹۶۹/۲۰۹/۵ ـ ۲۷/۸/۱۳۹۴ با موضوعیت مغایرت با مواد ۲ و ۵ آیین‌نامه اجرایی قانون ارتقای بهره وری کارکنان بالینی نظام سلامت مصوب مجلس شورای اسلامی که در آن عنوان نموده ضریب یک و نیم ایام شب و تعطیل موضوع ماده ۳ قانون ارتقای بهره وری و ماده ۵ آیین‌نامه اجرایی قانون مذکور از ساعات موظف تعیین شده در بند ۱ نامه فوق کسر نمی‌گردد از حیث قانونی مغایر با بند ۳ قانون ارتقای بهره وری و ماده ۵ آیین‌نامه اجرایی قانون بوده در نص صریح قانونی کاهش ساعات کاری ناشی از سابقه تا ۸ ساعت تقلیل در هفته تصریح گردیده و ضرایب ۵/۱ شب کاری و ۲/۱ ناشی از ماده آیین‌نامه اجرایی قانون نیز تصریح گردیده است و عملاً شیفتهای موظف ماهانه را مشمول ماده ۵ آیین‌نامه اجرایی و ۳ قانون از حیث ضرایب شامل ندانسته و ضرایب را فقط به اضافه کار تعمیم داده و آن را مختص ساعات موظفی ماهیانه ندانسته لذا با توجه به اینکه مغایر با نص صریح قانونی و آیین‌نامه اجرایی آن در هر دو مورد می‌باشد. ضرایب ۵/۱ ناشی از شب کاری و ۲/۱ عصر کاری را در شیفت موظفی مغفول گذاشته است تقاضای ابطال بخشنامه فوق مورد استدعا می‌باشد.»
متعاقباً آقای صلاح الدین بهزادی به موجب لایحه‌ای که به شماره ۹۷ـ ۸۹۹ـ ۱ـ ۶/۸/۱۳۹۷ ثبت دفتر هیأت عمومی شده است اعلام کرده است که:
«ریاست محترم هیأت عمومی دیوان عدالت اداری
سلام علیکم
احتراماً در خصوص پرونده شماره ۹۷۰۰۸۹۹ (مانحن فیه ابطال بخشنامه ۴۹۶۹/۲۰۹/۵ ـ ۲۷/۸/۱۳۹۴ به استحضار می‌رساند:
۱ـ آیین‌نامه اجرایی قانون ارتقای بهره وری توسط هیأت وزیران در مورخ ۲۰/۱۰/۱۳۸۸ به تصویب رسیده است.
۲ـ هیأت وزیران به پیشنهاد مشترک وزارتخانه‌های کار و رفاه و تأمین اجتماعی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح، سازمان نظام پرستاری، سازمان نظام پزشکی آیین‌نامه اجرایی فوق را تصویب نموده است.
۳ـ سرپرست اداره کل منابع انسانی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی خارج از وظایف و حدود اختیارات اقدام به اضافه نمودن قید حذف ضرایب ۵/۱ شب کاری ناشی از مواد ۲ و ۵ آیین‌نامه اجرایی و ضرایب ناشی از سابقه در خصوص شیفت مـوظفی نموده است و قـانونگذار هیـچ گونه قیدی در جهت عدم اجرای قانون ارتقای بهره وری در خصوص شیفت موظفی تعیین ننموده است و مغایر با بند ۱ و ۳ قانون و ۲ و ۵ آیین‌نامه اجرایی عمل نموده است.»
متن مقرره مورد اعتراض به شرح زیر است:
«جناب آقای دکتر شهرامی
مشاور و معاون محترم اجرایی معاونت درمان
موضوع بازگشت به نحوه اعمال قانون ارتقاء بهره وری در محاسبه ساعت موظف و غیرموظف گروه پرستاری
سلام علیکم
احتراماً بازگشت به نامه شماره ۱۹۷۷۹/۴۰۰د ـ ۴/۸/۱۳۹۴ در خصوص نحوه محاسبه ساعات موظف افراد در اجرای قانون ارتقای بهره وری به استحضار می‌رساند:
۱ـ ...........
۲ـ ضریب ۵/۱ ایام شب و تعطیل موضوع ماده ۳ قانون ارتقای بهره وری و ماده ۵ آیین‌نامه اجرایی قانون مذکور از ساعات موظف تعیین شده در بند ۱ این نامه کسر نمی‌گردد. بلکه در کارکرد ماهانه فرد ثبت شده و در ساعات کار غیرموظف محاسبه می‌شود بدین ترتیب فرد مورد بحث در بند ۱ چنانچه در ماه مورد نظر دو شیفت شب انجام داده بـاشد ۱۴ سـاعت کار ناشی از اعمال ضریب ۵/۱ برای وی در ساعات غیرموظف مورد محاسبه قرار می‌گیرد. ـ سرپرست اداره کل منابع انسانی»
در پاسخ به شکایت مذکور، دفتر امور حقوقی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی (معاونت حقوقی و امور مجلس) به موجب لایحه شماره ۱۹۵/۱۰۷ـ ۳۱/۱/۱۳۹۸ توضیح داده است که:
«ریاست محترم هیأت عمومی دیوان عدالت اداری
با اهدای سلام
احتراماً در خصوص پرونده شماره بایگانی ۹۳۷۳۷ موضوع شکایت آقای صلاح الدین بهزادی سام به خواسته ابطال بخشنامه شماره ۴۹۶۹/۲۰۹/د ـ ۲۷/۸/۱۳۹۴ سرپرست وقت اداره کل منابع انسانی مراتب ذیل به استحضار می‌رسد: شاکی وفق دادخواست تقدیمی ادعا نموده بخشنامه شماره ۴۹۶۹/۲۰۹/د ـ ۲۷/۸/۱۳۹۴ سرپرست وقت اداره کل منابع انسانی وزارت بهداشت که برابر آن ضریب یک و نیم شب و ایام تعطیل موضوع بند۳ قانون ارتقاء بهره وری و ماده ۵ آیین‌نامه اجرایی قانون از ساعات موظف تعیین شده در بند ۱ بخشنامه مذکور کسر نمی‌گردد مغایر ماده ۳ قانون و ماده ۵ آیین‌نامه اجرایی مربوطه بوده و بر این اساس متقاضی ابطال بخشنامه گردیده است. به موجب بند ۳ قانون ارتقاء بهره وری، دولت می‌تواند ساعات کار بخشهای دولتی و غیردولتی در نوبت‌های شب و ایام تعطیل را با ضریب ۵/۱ و در نوبت عصر با ضریب ۲/۱ محاسبه نماید و همچنین مشمولین این ماده اجازه کار بیش از دوازده ساعت متوالی را ندارند و می‌توانند حداکثر معادل نصب ساعت کار موظف ماهانه، با توافق کارفرما اضافه کار انجام دهند.
ماده ۵ آیین‌نامه اجرایی قانون ارتقاء بهره وری نیز مقرر می‌دارد ساعات کار کارکنان بالینی در بخشهای دولتی و غیردولتی در نوبت‌های شب و ایام تعطیل با ضریب (۵/۱) محاسبه می‌گردد. مشمولین این ماده اجازه کار بیش از دوازده ساعت متوالی را نداشته و می‌توانند در صورت نیاز ماهانه حداکثر (۸۰) ساعت بر اساس دستورالعمل ماده ۲ آیین‌نامه با توافق کارفرما اضافه کاری انجام دهند. با اعمال این ضریب هیچ یک از کارکنان مجاز به صرف زمان جهت خوابیدن در طی شیفتهای شب و ایام تعطیل نمی‌باشند. همان گونه که استحضار دارید برابر بند ۱ ماده واحده قانون ارتقاء بهره وری، ساعت کار هفتگی شاغلین موضوع این قانون با توجه به صعوبت کار، سابقه خدمت و کار در نوبت کاریهای غیرمتعارف، به تناسب در هفته حداکثر تا هشت ساعت تقلیل می‌یابد. همچنین وفق ماده۲ آیین‌نامه اجرایی قانون مذکور میزان ساعات کار کارکنان مشمول آیین‌نامه ۴۴ ساعت در هفته می‌باشد و با توجه به صعوبت کار، سابقه خدمت و کار در نوبت کارهای غیرمتعارف طبق دستورالعملی که به تفکیک مشاغل و نوع فعالیت توسط وزارتخانه‌های بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح تعیین و ابلاغ می‌گردد، حداکثر تا هشت ساعت در هفته تقلیل می‌یابد. ایـن دستورالعمل در بخشهای دولتی و غیردولتی لازم الاجرا خواهد بود.
بنابراین از آنجا که سقف تقلیل ساعت کار بر اساس قانون حداکثر ۸ ساعت در هفته اعلام شده است حداکثر ۸ ساعت مذکور در ساعات موظفی کارمند مشمول قانون قابل احتساب بوده و امکان کسر ضریب ۵/۱ شب و ایام تعطیل از ساعات موظف تعیین شده وجود نخواهد داشت بلکه در کارکرد ماهانه فرد ثبت شده و ساعات کار غیرموظف محاسبه می‌گردد. در غیراین صورت مشمولین ساعت موظفی خود را صرفاً با چند شیفت شب و تعطیل تکمیل می‌نمایند که این کار نقض غرض خواهد بود. بر این اساس تصویر نامه شماره ۳۴۶/۲۰۹/د ـ ۲۷/۱/۱۳۹۸ اداره کل منابع انسانی وزارتخانه نیز جهت استحضار و بهره برداری ایفاد می‌گردد.»
هیأت عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ ۲۱/۳/۱۳۹۸ با حضور معاونین دیوان عدالت اداری و رؤسا و مستشاران و دادرسان شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آراء به شرح زیر به صدور رأی مبادرت کرده است.
رأی هیأت عمومی
با توجه به اینکه بند ۳ قانون ارتقاء بهره وری کارکنان بالینی نظام سلامت مصوب سال ۱۳۸۸ مقرر کرده است کـه «دولت می‌توانـد ساعات کار بخشهای دولتی و غیردولتی در نـوبت‌های شب و ایام تعطیل را با ضریب ۵/۱ و در نـوبت عصر بـا ضریب ۲/۱ محاسبه نماید...» و بین کسانی کـه ساعات موظفی خود را در نوبت‌های فوق الاشاره اشتغال به کار دارند و یا کسانی که در ساعات غیرموظف (در قالب اضافه کار) انجام وظیفه می‌کنند، تفاوتی قائل نشده است، بنابراین از آنجایی که در ماده ۵ آیین‌نامه اجرایی قانون مذکور، هیأت وزیران دستگاه‌های مجری را مکلف کرده کـه ساعات کار کارکنان بالینی در بخشهای دولتی و غیردولتی در نوبت‌های شب و ایام تعطیل را با ضریب ۵/۱ محاسبه کند و لفظ (می‌تواند) در بند ۳ قانون موصوف به موجب ماده ۵ آیین‌نامه مذکور از حالت اختیار خارج و افاده تکلیف می‌کند، بنابراین بند ۲ بخشنامه مورد شکایت در مقید کردن ضرایب فوق الاشاره به اضافه کار برخلاف اطلاق ماده ۳ قانون یاد شده بوده و به استناد بند ۱ ماده ۱۲ و ماده ۸۸ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال ۱۳۹۲ ابطال می‌شود.
مرتضی علی اشراقی
رئیس هیأت عمومی دیوان عدالت اداری
معاون قضایی دیوان عدالت اداری